Współcześnie wyróżnić można wiele rodzajów magazynów. Przygotowaliśmy rozpiskę porządkującą całą klasyfikację wraz z cechami charakterystycznymi dla poszczególnych typów.

Co to jest magazyn?

Magazyn to fizyczna przestrzeń przystosowana do przechowywania i sterowania przepływem zapasów w łańcuchu dostaw. Jego głównym zadaniem jest zapewnienie odpowiednich warunków do efektywnego magazynowania towarów.

[Sprawdź też naszą ofertę, w tym regały paletowe rzędowe]

Co wchodzi w skład magazynu?

Większość magazynów, niezależnie od rodzaju i przeznaczenia, składa się z tych samych elementów. Są to:

• powierzchnia składowania netto, czyli taka, którą faktycznie zajmują ładunki,
• powierzchnia przeznaczona do odbierania oraz wydawania ładunków,
• powierzchnia komunikacyjna, czyli drogi magazynowe,
• powierzchnia administracyjno-biurowa.

Istotne jest, aby magazyn uniwersalny oraz każdy inny rodzaj miał jasno wytyczone strefy, wzbogacone o określone wyposażenie dodatkowe umożliwiające łatwiejsze realizowanie procesów. Strefy powinny zostać czytelnie oznaczone, tak aby działania w nich prowadzone były bezpieczne.

Rodzaje magazynów

Magazyny dzielą się na kilka typów, w zależności od przyjętych kryteriów m.in. ze względu na pełnioną funkcję oraz rodzaj obsługiwanych towarów. Typy magazynów są także uzależnione od lokalizacji, stopnia mechanizacji oraz wyglądu obiektu.

Podział magazynów ze względu na rodzaj budowli

Obiekt musi spełniać wymagania co do bezpiecznego przechowywania zapasów, a także zapewniać efektywne realizowanie operacji logistycznych m.in. przyjmowanie, składowanie, przygotowywanie i wydawanie zamówień.

Punktem wyjścia jest tu wzięcie pod uwagę cech fizycznych obiektu, dzięki którym można wyodrębnić następujące rodzaje:

• magazyny otwarte – są to m.in. place składowe, zbiorniki, zasieki magazynowe. Można na nich składować towary odporne na zmienne warunki atmosferyczne. Zazwyczaj te obiekty są najtańsze w eksploatacji;
• magazyny półotwarte – tzw. wiaty magazynowe. Można przechowywać towary o ograniczonej odporności na czynniki atmosferyczne, które należy przynajmniej w części chronić przed deszczem oraz słońcem;
• magazyn zamknięty – jest to standardowa hala logistyczna umożliwiająca magazynowanie towarów pod pełnym zadaszeniem.

W magazynach zamkniętych możliwe jest wyodrębnienie różnych sposobów składowania towarów, ze względu na konstrukcję budynku. Należy wziąć tu pod uwagę jego wysokość:

• magazyny niskiego składowania – zapasy są przechowywane na konstrukcjach do 4,2 metrów;
• magazyn średniego składowania – zapasy są przechowywane na konstrukcjach od 4,2 do 7,2 metrów;
• magazyn wysokiego składowania – przechowywanie może odbywać się na wysokości powyżej 7,2 metrów.

Podział magazynów ze względu na rodzaj przechowywanych materiałów

Podział określany jest na podstawie cech fizycznych produktów, które mają być składowane w magazynie:

• magazyn do składowania jednostek ładunkowych – obsługa europalet oraz towarów spaletyzowanych na innych nośnikach, w pojemnikach, kartonach, koszach oraz wielu innych;
• magazyn obsługujący towary sypkie – zapasy są gromadzone luzem, m.in. w silosach;
• magazyn przechowujący gazy i ciecze – w obiekcie znajdują się duże zbiorniki przemysłowe.

Ważny jest również podział ze względu na dostępność do jednostki ładunkowej:

• magazyn średniego składowania (niskiego lub wysokiego) z bezpośrednim dostępem do ładunków – składowanie odbywa się najczęściej na rzędowych regałach paletowych;
• magazyny niskiego składowania (średniego lub wysokiego) bez bezpośredniego dostępu do ładunków – w obiektach znajdują się przede wszystkim regały satelitarne.

Odrębną kategorię stanowią magazyny specjalne, które przystosowane są do obsługi materiałów niebezpiecznych m.in. ładunków łatwopalnych i wybuchowych. Magazyn specjalny to również taki, w którym niezbędne jest zapewnienie dla towarów specyficznych warunków przechowywania. Wyróżnić można tutaj chłodnie oraz mroźnie, gdzie ładunki są składowane w bardzo niskich temperaturach.

Podział magazynów ze względu na pełnione funkcje

• Magazyn przemysłowy – wyróżnia się niskim współczynnikiem powierzchni przeładunkowej oraz mniejszą ilością doków. Wydajność nie ma aż tak dużego znaczenia dla prawidłowego funkcjonowania obiektu.
• Obiekt przemysłowy surowców – przechowywanie komponentów, z których powstają produkty wytwarzane przez dane przedsiębiorstwo.
• Obiekt przemysłowy półfabrykatów – przechowywanie wyrobów nieskończonych, przygotowanych do dalszej obróbki lub sprzedaży.
• Obiekt przemysłowy odpadów – przechowywanie materiałów przeznaczonych do utylizacji lub ponownego przetworzenia.
• Obiekt przemysłowy opakowań – przechowywane są zapasy opakowań zapewniające ciągłość procesu produkcji.
• Magazyn techniczny przemysłowy – przechowywanie urządzeń, części zamiennych oraz jednostek, na których znajdują się produkty.
• Magazyn produkcyjny – realizowane są w nim procesy magazynowania występujące pomiędzy poszczególnymi etapami produkcji.
• Magazyny przeładunkowe – zapewnia sprawne zarządzanie przepływem towarów. Podstawowym zadaniem jest dystrybucja produktów do wielu podmiotów do jednego odbiorcy.
• Magazyn handlowy – jego lokalizacja to bezpośrednie sąsiedztwo punktów sprzedaży detalicznej lub hurtowej.
• Magazyn uniwersalny – umożliwia obsługę towarów w opakowaniach lub bez. Można zaliczyć do tego rodzaju chłodnie oraz mroźnie. Zazwyczaj obiekt może pełnić różne funkcje, w zależności od potrzeb przedsiębiorcy.

W niektórych przypadkach definicja magazynu pod względem pełnionych przez niego funkcji jest płynna, trudna do określenia i prawidłowego sklasyfikowania. Omawiając pełnione przez magazyny funkcje, należy wyróżnić również trzy dodatkowe rodzaje:

• magazyn celny – przechowuje się w nim towary pod ścisłą kontrolą i dozorem celnym, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa;
• magazyn konsygnacyjny – inaczej depozytowy. Przechowywane są w nim towary należące do dostawcy, a nabywca staje się ich właścicielem w momencie pobrania, niezbędne jest tutaj uregulowanie opłaty podatkowej;
• magazyn kontenerowy – wszystkie procesy odbywają się z udziałem ładunków kontenerowych.

Podział magazynów ze względu na lokalizację i stopień zmechanizowania

Ze względu na lokalizację wyróżnić można:

• magazyn główny, czyli centralny – pełni funkcję zasilającą w stosunku do innych podporządkowanych jednostek, czyli magazynów lokalnych;
• magazyn lokalny, czyli regionalny – znajduje się blisko punktu sprzedaży, w celu szybkiego zaopatrywania sklepów;
• magazyn załadunkowy – jest własnością konkretnego zakładu przemysłowego.

Kolejnym ważnym kryterium podziału jest stopień automatyzacji, jaki posiadają magazyny. Rodzaje, które trzeba wyróżnić to:

• magazyn niezmechanizowany – wszystkie operacje są realizowane z wykorzystaniem siły ludzkich mięśni;
• magazyn zmechanizowany – część operacji jest wykonywanych z pomocą urządzeń odciążających personel;
• magazyn zautomatyzowany – zminimalizowany jest czynnik ludzki w całym procesie logistycznym. Większość operacji wykonywanych jest automatycznie.

Typy magazynów a wyposażenie

Kluczowym parametrem, na jaki należy zwrócić uwagę, jest sposób zabezpieczenia towarów przed stratami ilościowymi oraz jakościowymi. Należy zastosować prawidłowy układ technologiczny obiektu logistycznego, zaplanować podział magazynu na strefy, a także wdrożyć odpowiednie magazynowe środki techniczne, którymi są przede wszystkim różne rodzaje regałów magazynowych. W zależności od rodzaju magazynu, a także właściwości zapasów należy zaplanować środki transportu wewnętrznego, które umożliwiają sprawne zarządzanie asortymentem. Można wyróżnić m.in. wózki widłowe, a także informatyczny system zarządzania WMS.

Bez względu na to, jaki typ obiektu magazynowego prowadzić, aby pozwalał na realizację określonych procesów logistycznych, niezbędne jest jego wzbogacenie o odpowiednie wyposażenie.

Należy zadbać o wybór odpowiednich regałów magazynowych, które pozwolą na bezpieczne składowanie ładunków. Dostępne są różne rodzaje regałów, półek oraz stojaków, które ułatwiają rozlokowanie produktów. Wysokiej jakości konstrukcje gwarantują bezpieczne przechowywanie, a to pozwala ograniczyć ewentualne straty, a także wypadki z udziałem personelu.

W sprawnym zarządzaniu towarami w magazynie pomagają również urządzenia, takie jak podajniki rolkowe czy stojaki rolkowe. Pozwalają skutecznie przesuwać paczki, bez żadnego wysiłku. Usprawniają proces sortowania, a także ograniczają ryzyko uszkodzenia danego typu towaru.

W magazynie należy również zastosować urządzenia i pojazdy transportowe. Zaliczyć można do nich wózki widłowe, wózki podnośnikowe, wciągarki i wyciągarki. Niezbędne jest także zastosowanie artykułów BHP oraz sprzętów, które sprawiają, że magazyny handlowe działają bezpiecznie. W każdym obiekcie magazynowym (także obejmuje to magazyn niezmechanizowany), powinny znaleźć się gaśnice, gogle ochronne, rękawice robocze.

Bieżąca działalność magazynu wspomagana przez czytnik kodów kreskowych, urządzenia do taśmowania, a także kontrolowania wagi sprawiają, że wiele procesów można zrealizować szybciej.

Najpopularniejsze rodzaje magazynów – podsumowanie

W tym artykule zostały przedstawione najpopularniejsze magazyny z podziałem ze względu na różne kryteria. Trzeba jednak pamiętać, że klasyfikacja jest często umowna, stanowi kwestię indywidualną, musi być ściśle powiązana ze specyfiką pracy danego przedsiębiorstwa, a nie ze względu na ogólnie przyjęte standardy naukowe.

Niemniej, warto wiedzieć, czym charakteryzuje się magazyn handlowy, magazyn niezmechanizowany, a także magazyn uniwersalny. Uda się dzięki temu wybrać typ działalności realizujący określone potrzeby, pozwalający na prowadzenie dochodowego biznesu.